طرح مطالعات دریایی شناسایی منابع هیدارت گازی در دریای عمان
گازهای هیدارته مواد جامد نیمه پایداری هستند که در دمای پایین و فشار بالا از مولکول های آب که مولکول های گازی هیدروکربنی (عموما متان) را در شبکه خود به دام انداخته اند، تشکیل می شوند. این ترکیبات هیدارته عموما در بستر عمیق دریاها و اقیانوس ها و گاها در خاک های منجمد قطبی شکل می گیرند. گازهای هیدراته وقتی از حالت هیدارته و منجمد خارج شوند حجم قابل توجهی می یابند به گونه ای که در دما و فشار استاندارد، 1 متر مکعب گاز هیدارته معادل 164 متر مکعب گاز و 8/0 متر معکب آب آزاد می کند. این ترکیبات در گستره وسیعی از اقیانوس ها وجود داشته و برآوردها نشان می دهد، میزان گازهای هیدراته موجود در اقیانوس ها بیش از کلیه منابع هیدروکربنی متعارف و شناخته شده کنونی است. از این رو طی دهه های اخیر، این ترکیبات به عنوان یک منبع تامین انرژی در آینده به صورت روزافزونی مورد توجه قرار گرفته است. کشورهایی مانند چین، ژاپن و هند که مصرف انرژی بالایی داشته و از منابع هیدروکربنی محدودی برخوردارند، سرمایه گذاری بسیاری جهت مطالعه، شناسایی و بهره برداری از این ترکبیات هیدراته انجام داده اند. محققان چینی برای نخستین بار در سال 2015 اعلام کردند که به صورت آزمایشی از این منابع استخراج کرده اند. علاوه بر این، به دلیل تغییر حجم زیاد این ترکبیات با تغییر دما و فشار، منشا مخاطرات زمین شناختی قابل توجهی در محیط دریایی عمیق به شمار می روند.
در آب های سرزمینی ایران، گازهای هیدارته در آب های عمیق دریای خزر شناسایی شده و در آبهای دریای عمان انتظار می رود این ترکیبات به وفور وجود داشته باشد. ذکر این نکته لازم است که برآورد می شود بخش عمده ای از منابع جهانی گازهای هیدارته در بستر دریاها و اقیانوسهای بین المللی قرار داشته و در آبنده بهره برداری از آنها توسط کلیه کشورها ممکن و قابل تصور است. از این رو دستیابی به دانش مطالعه این گازها می تواند بهره برداری از این منابع جهانی را در دهه های آبنده برای کشور عزیزمان ایران نیز فراهم نماید.
با عنایت به ضرورت مطالعه این ترکیبات هیدروکربنی، طرحی پژوهشی و جامع در پژوهشگاه صنعت نفت به سفارش مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، جهت مطالعه این منابع در دریای عمان آغاز شده و بخش مطالعات دریایی آن به پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی واگذار گردیده است. این مطالعه شامل چند مرحله بوده و در گستره ای به ابعاد حدودی 300 کیلومتر در 500 کیلومتر از آب های عمیق دریای عمان و با استفاده از "شناور تحقیقاتی خلیج فارس" انجام می شود. مراحل مختلف مطالعه حاضر به شرح زیر است:
شناسایی نشست سیالات هیدروکربنی از بستر دریا با استفاده از تصاویر ماهوارهای راداری. این بخش با همکاری محققان خارجی انجام شده است.
مطالعات ژئوفیزیک دریایی با استفاده از دستگاه مولتی بیم اکوساندر و به منظور شناسایی حباب های گازی متصاعد شده از منابع هیدارته در بستر دریا است.
اندازه گیری ویژگی های فیزیکی و شیمیایی ستون آب دریا با استفاده از دستگاه CTD. این بخش در بیش از 100 نقطه در آب های دریای عمان و در گستره مطالعاتی مورد نظر انجام شده و ویژگی های مذکور به صورت پیوسته از سطح آب تا بستر دریا برداشت شده است. عمق کمیته و بیشنه این برداشتها به ترتیب 800 و 2000 متر بوده است. ویژگی های فیزیکی-شیمیایی ستون آب نیز به منظور مدلسازی ترمودینامیکی پایداری گازهای هیدارته مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
برداشت مغزه های رسوبی از بستر عمیق دریا و تهیه نمونه های آب در عمق های مختلف.
