مطالعات آبسنگ های مرجانی خلیج فارس و دریای عمان
مقدمه
آبسنگ های مرجانی یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ تعادل اکوسیستمی در اقیانوس‌ها هستند. این بوم سازگان ها، علاوه بر ارائه محیط زیست مناسب برای حیات دریایی، در تولید کربنات کلسیم و تثبیت کربن دی اکسید نقش بسیار مهمی دارند. آبسنگ های مرجانی یکی از اجزای مهم و بنیادی اکوسیستم های دریایی هستند و به عنوان زیستگاه برای بسیاری از گونه های دریایی، از جمله ماهیان، کرم ها، میگو ها و سایر موجودات زنده مهم هستند. این بوسازگان ها به عنوان مراکز تنوع زیستی در دریاها شناخته می‌شوند و بیشتر از %25 از زندگی دریایی در ارتباط مستقیم با آنها هستند. همچنین، آبسنگ های مرجانی دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند و به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری در مناطق ساحلی جهان، برای کسب درآمد و اشتغالزایی بسیاری از مردم مناطق ساحلی مهم هستند.
با توجه به اهمیت آبسنگ های مرجانی در حفظ تعادل اکوسیستمی دریاها و حفظ تنوع زیستی، مطالعه آنها بسیار حائز اهمیت است. این مطالعات می تواند به شناخت بهتر از این بوم سازگان ها و تأثیرات مختلفی که فعالیت انسان بر روی آنها می‌تواند داشته باشد، کمک کند. همچنین، با مطالعه آبسنگهای مرجانی و شناخت بهتر آنها، می توان به حفظ و مدیریت مناسب این موجودات و حفظ تعادل اکوسیستمی دریاها کمک کرد.
خلیج فارس از مرزهای جغرافیایی بالادستی پراکنش آبسنگ های مرجانی به شمار می‌آید. بنابراین می‌توان انتظار داشت که مرجان های سخت این منطقه (که از اجزای اصلی تشکیل دهندۀ آبسنگهای مرجانی می‌باشند) با تنش‌های شدید محیطی مواجه باشند. با این حال، بررسی ها نشان می‌دهند که این جانداران در طول زمان به‌خوبی با این شرایط سازگار شده و توانسته‌اند بخش قابل توجهی از فضای خلیج‌فارس را به خود اختصاص دهند. این امر به نوبه خود منجر به تشکیل اجتماعات متنوعی از موجودات وابسته به آبسنگهای مرجانی (از جمله ماهیان مرجانی) در اطراف این زیستگاه‌ها شده است. هرچند که شدت روز افزون برخی از تنش‌های محیطی (از قبیل گرمایش جهانی) به همراه پاره ای از تنش های ناشی از فعالیت های انسان منجر به ایجاد تغییرات عمده ای در این زیستگاه‌ها و ساختار اجتماعات موجودات وابسته آنها شده است.
دریای عمان در مقایسه با خلیج‌فارس از شرایط زیست محیطی معتدل‌تری برخوردار است و این مسئله را می‌توان به بروز پدیده مانسون و فراجوشی در این پهنه آبی نسبت داد. در حال حاضر، خلیج چابهار و پزم به عنوان نقطه کانونی پراکنش آبسنگ های مرجانی شمال دریای عمان شناسایی شده اند. آبسنگ های مرجانی خلیج فارس و شمال دریای عمان در محدوده راپمی طبقه بندی می شوند. آب و هوای خشک این منطقه منجر به کاهش تنوع زیستی و تشکیل جمعیت هایی از گونه‌های بومی از جانداران در آن شده است همچنین این منطقه می تواند به‌عنوان نماینده نسبتا مناسبی جهت مطالعات پیش بینی اثرات تغییر اقلیم قلمداد شود.
پژوهش ها
فعالیت های پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در زمینه مطالعات آب سنگ های مرجانی خلیج فارس و دریای عمان از دهه 80 شمسی آغاز شده است. این مطالعات در حال حاضر و در حوزه های مختلف از قبیل شیمی آب در آبسنگ های مرجانی، بوم شناسی زیستمندان آبسنگ های مرجانی، مطالعات زمین شناختی، مطالعات آلودگی و مطالعات زیست فناوری ادامه دارد. از این جمله می توان به پایش های مستمر سفید شدگی مرجان های سخت در مرجان های سخت خلیج چابهار، مطالعه تغلیظ یون وانادیوم توسط Phallusia nigra (گونه ای تونیکات ساکن آبسنگ های مرجانی)، مطالعه ترکیب شیمیایی مواد معلق در آبسنگ های مرجانی، مطالعه تاثیر تغییر افلیم بر آبسنگهای مرجانی و .. اشاره نمود.
