دومین نشست علمی-تخصصی جنوبگان برگزار شد

دومین نشست علمی-تخصصی «تشریح فعالیت های انجام شده و پیش رو در جنوبگان» با هدف هم افزایی تجارب و اطلاع رسانی فعالیت ها و برنامه های انجام شده و در حال انجام مرکز ملی تحقیقات جنوبگان و با حضور مسئولان، پژوهشگران و اساتید دانشگاه سه شنبه 15 اسفند 1402 در محل پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی برگزار شد. ‏ 

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه، در آغاز این نشست دکتر مرتضی توکلی رئیس ‏پژوهشگاه ضمن بیان خیر مقدم، به اهمیت مطالعه و تحقیقات در حوزه جنوبگان اشاره کرد و در ادامه از حمایت های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه مطالعات جنوبگان تقدیر نمود.

وی زمینه مطالعات اقیانوس ها را گسترده و مهم عنوان کرد و گفت: حوزه اقیانوسی یک حوزه ناشناخته و حیاتی است به گونه‌ای که حیات ما به حیات اقیانوس‌ها بستگی دارد؛ از این رو ارزش مطالعه در این حوزه بسیار با اهمیت به شمار می رود.

دکتر توکلی حضور در مرزهای فراسرزمینی را یکی از آرزوهای کشور عنوان و اظهار کرد: برای ورود به جنوبگان دو رویکرد چرایی و چگونگی مطرح است، چرایی مطالعات در جنوبگان برای ما روشن است، چون یک منطقه ژئوپلتیک و مهم برای مطالعات علمی است؛ ولی اینکه چگونه باید وارد این مطالعات شویم، بدون شک نیاز به ابزارها و تجهیزات داریم؛ از این رو نیاز است تا با برگزاری نشست‌هایی این تجربیات را به اشتراک بگذاریم.

دکتر حسین فرجامی رئیس مرکز ملی تحقیقات جنوبگان نیز در سخنرانی خود با اشاره به انتشار مقاله مستقل پژوهشگران ایرانی در یکی از مجلات پر استناد بین‌المللی، گفت: در این مقاله توانستیم الگوریتمی برای ردیابی و شناسایی سامانه کم‌فشار قطبی طراحی کنیم به طوری که می‌توان از این الگوریتم برای مدل‌های عددی و بالا بردن دقت پیش بینی های جهانی استفاده کرد .وی افزود: این مقاله با همکاری آقای امین فضل کاظمی دانشجوی دکتری مؤسسه ژئوفیزیک اجرایی شد که می توان گفت گامی به سمت توسعه مطالعات جنوبگان و افتخار ملی است.

فرجامی عنوان این مطالعه را فعالیت کم فشار در دریاهای پیرامونی قطب جنوب بیان کرد و افزود: کم فشارهای قطبی یک نوع از سامانه‌های جوی مناطق قطبی است که از ویژگی‌هایی چون اندازه کوچک و مدت زمان ۳ تا ۶ ساعته در دریاهای پیرامونی قطبی برخوردار است و موجب امواجی سهمگینی در سطح دریا می‌شود که این امواج برای دریانوردان و فعالان این عرصه بسیار خطرناک است.وی، دلیل بروز کم فشارهای قطبی را اختلاف دمای هوای روی یخ و سطح اقیانوسی دانست و یادآور شد: این جریان‌ها تهدیدی برای ایمنی در عملیات دریایی و فعالیت در مناطق قطبی مانند ماهیگیری، کشتیرانی و اکتشافات قطبی خواهد بود؛ بدین سبب برای انتقال محققان به منطقه جنوبگان باید تمهیدات لازم انجام شود.

رئیس مرکز ملی تحقیقات جنوبگان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با تاکید بر اینکه در این‌ پروژه‌ توانستیم بانک داده‌ای از جریان‌های کم فشارهای قطبی تهیه کنیم، خاطرنشان کرد: چالش‌های اصلی اجرای این مطالعات، اندازه کوچک، طول عمر کوتاه و شکل‌گیری‌های ناگهانی است. ولی دستاورد مهم آن ارتقای دانش علمی و مدل‌های عددی این پدیده و ارائه پیش‌بینی‌ها و هشدارهای بهتر و دقیق‌تر از آب و هوای این منطقه می باشد.

فرجامی، شاخص بررسی کم فشارهای جوی را MCAO یا طغیان هوای سرد قطبی عنوان کرد و یادآور شد: نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان داد که اکثر این سامانه‌ها در ماه‌های می، ژوئن و جولای شکل می‌گیرند و حداکثر تعداد سیستم‌های فعال در ژوئن و حداقل تعداد این سیستم‌ها در ماه‌های دسامبر، ژانویه و فوریه است. وی اضافه کرد: بنابراین با توجه به معیارهای طوفان‌های در مقیاس مزو، کم فشارهای قطبی در طول ماه‌های گرم از نوامبر تا فوریه در مقایسه با ماه‌های سرد سال به طور قابل توجهی کمتر است.

مهندس میرعلیرضا مهنا پژوهشگر ایرانی ساکن فرانسه ‏که سفر به جنوبگان را تجربه نموده است در خصوص ‏جنوبگان و مسایل پیرامون آن مطالبی را بیان کرد و بر ‏اصلاح و تصحیح واژه های تخصصی تاکید نمود.‏ وی افزود: ما باید به برخی واژه که جز سواد ‏عمومی است توجه داشته باشیم و تلاش کنیم رسالت ترویج ‏فرهنگی را در جامعه پیش ببریم.‏

‏مهنا، فضای رسانه را  در حوزه جنوبگان نابسامان توصیف کرد و در ادامه ضمن تاکید بر نیاز به سواد رسانه ای و ‏سواد جغرافیایی، خواستار دقت بیشتر رسانه ها نسبت به ‏اخبار غیر مستند و غیر موثق در حوزه جنوبگان شد.‏

وی ضمن تاکید به ایجاد آگاهی در کشور و اذعان ‏عمومی، گفت: جنوبگان میراث جهانی مشترک بشریت ‏است و جمهوری اسلامی ایران هم باید در آنجا سهم و ‏فعالیت تحقیقاتی و بین المللی داشته باشد.‏

این پژوهشگر حوزه جنوبگان در خصوص سفر به جنوبگان اظهار کرد: اطلاعات در ‏خصوص پوشاک، خوراک، لجستیک، آمادگی های ‏جسمانی و انفرادی و غیره در سفر به جنوبگان مهم است ‏و تیم نه تنها باید در زمینه عمومی آموزش داشته باشند بلکه ‏باید ‏یک سری آموزش های تخصصی نیز ببینند.‏

دکتر بهزاد لایقی معاون پژوهشی سازمان هواشناسی ‏کشور نیز در این نشست، جنوبگان را از منظر اقیانوس شناسی یکی از ‏عوامل اصلی تاثیرگذار در جریان های دریایی عنوان کرد ‏و گفت: جنوبگان در بحث تغییر اقلیم و عامل توزیع ‏انرژی نقش بسیار مهمی دارد.‏

وی در خصوص اهمیت حضور جمهوری اسلامی ایران در جنوبگان ‏گفت: جنوبگان در حقیقت یک نمایش قدرت برای  ‏کشورهای توسعه یافته است که در آنجا حضور پیدا می ‏کنند.‏

لایقی تصریح کرد: برای اینکه کشور را در سطوح بالای ‏تصمیم گیری ببریم باید حضورمان در این نهادهای بین ‏المللی بیشتر باشد. ‏

وی در خصوص شورای عالی اقیانوس شناسی کشور ‏مطالبی را عنوان کرد و در ادامه بر برگزاری جلسات ‏این شورا تاکید نمود.‏

دکتر مسعود صدری نسب رئیس مرکز مطالعات بین‌المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این نشست ضمن تاکید بر برگزاری منظم تر جلسات شورای عالی اقیانوس‌شناسی، گفت: یکی از زمینه‌هایی که می‌تواند ما را به تحقیقات جنوبگان وارد کند همکاری در ۱۶ پروژه کشور اروگوئه در این حوزه است. که با توجه به روند الحاق کشورها به معاهده جنوبگان در سال۱۹۵۹، با حضور ۱۲ کشور، این معاهده به امضا رسید.

وی با اشاره به تشکیل مؤسسه ملی قطب جنوبگان در اروگوئه، موفقیت این مؤسسه را مرهون انسجام ملی و تشکیل مؤسسه ملی قطب جنوبگان در این کشور عنوان کرد و یادآور شد: این مؤسسه با راهبری ۶ وزارتخانه دفاع، امور خارجه، مسکن، محیط زیست،  رفاه و انرژی اداره می‌شود.

صدری نسب با تاکید بر اینکه این مؤسسه بعد از ۴۴ سال پیوستن به معاهده جنوبگان فعال است، ادامه داد: در ایران اقدام جدی برای پیوستن به معاهده جنوبگان صورت نگرفته است و گام برداشتن در این زمینه نیازمند همت ملی است. وی، متولی‌ تشکیل مؤسسه مطالعه جنوبگان در ایران را شورای عالی اقیانوس‌شناسی عنوان کرد و یادآور شد: این شورا در هشتمین جلسه خود تصمیم به تشکیل مؤسسه جنوبگان ایران را گرفت و این در حالی است که متاسفانه جلسات این شورا با تاخیر برگزار می‌شود.

در ادامه نشست، آقایان: دکتر آموزگار و دکتر مجیدی­ نیا مدرس دانشگاه ضمن ارایه پیشنهادات خود، مطالبی را در خصوص اهمیت و ضرورت حضور جمهوری اسلامی ایران در جنوبگان و همچنین نقش رسانه در انعکاس اخبار در این حوزه، مطرح نمودند.

در بخش پایانی این نشست، برای تلاش ها و فعالیت های ارزنده دکتر وحید چگینی در ایجاد مرکز ملی تحقیقات جنوبگان در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی و همچنین  مهندس میرعلیرضا مهنا پژوهشگر ایرانی ساکن فرانسه که سال ها عمر خود را صرف کاوش، مطالعه و تحقیق در حوزه جنوبگان نموده اند با اهدای لوح، تقدیر و تجلیل به عمل آمد.

گفتنی است این نشست به همت و تلاش مرکز ملی تحقیقات جنوبگان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی برگزار شد. دبیر علمی آن را دکتر حسین فرجامی رئیس این مرکز و دبیر اجرایی آن را آقای منوچهر محمدی بر عهده داشتند.