گشت اقیانوس شناسی کاوشگر خلیج فارس (محدوده آب های خلیج فارس و دریای عمان اردیبهشت 1398) PGE1901
پنجمین گشت تحقیقاتی کاوشگر خلیج فارس در راستای برنامه کلان "پایش اقیانوس شناسی خلیج فارس و دریای عمان" پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، با شناور کاوشگر خلیج فارس در محدوده آب های خلیج فارس و دریای عمان از آب های استان خوزستان تا روبروی بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان با موفقیت کامل انجام گردید.
گشت دریایی PGE1901 در طول 12 روز، با نمونه برداری از اولین ایستگاه در نزدیکی بوشهر (ایستگاه فرعی S1) از ساعت 16:30 مورخ 98/02/12 آغاز و پس از نمونه برداری از آخرین ایستگاه (T11S1) در نزدیکی چابهار در ساعت 12:00 مورخ 98/02/23، با موفقیت کامل به اتمام رسید. مسیر حرکت شناور در طول گشت دریایی فوق در شکل زیر نشان داده شده است.
در این گشت 14 نفر از محققین پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی و 3 تن از ارگان های دریایی کشور به-عنوان مهمان حضور داشتند. مسیر حرکت شناور در شکل زیر نشان داده شده است.
نقشه مربوط به مسیر حرکت شناور در گشت دریایی PGE1901
همچنین قبل از شروع گشت دریایی، به مناسبت روز ملی خلیج فارس (10ام اردیبهشت)، دکتر برومند (معاون محترم پژوهش و فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری) و هیات همراه از شناور کاوشگر خلیج فارس در صبح روز مورخ 98/02/11 بازدیدی بعمل آوردند. در این بازدید عملیات نمونه برداری و اندازه گیری در نقطه ای نزدیک بوشهر به طور کامل انجام شد.
تصاویری از بازدید دکتر برومند و هیات همراه از شناور کاوشگر خلیج فارس در بوشهر
چارت تشکیلاتی گشت
براساس تخصص محققین تیم تحقیقاتی حاضر در گشت، چارت تشکیلاتی گروههای کاری در گشت دریایی به صورت زیر تعیین گردید.
چارت تشکیلاتی گشت دریایی
در طول گشت دریایی PGE1901 در مجموع از 59 ایستگاه (52 ایستگاه اصلی و 7 ایستگاه فرعی) بر روی 11 ترانسکت، اندازه گیری و نمونه برداری ها انجام گردید. گشت حاضر به دلیل نمونه برداری از ایستگاه های واقع در آب های عمیق دریای عمان، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بیشترین عمق های نمونه برداری شده در خلیج فارس در حدود 180 متر و در دریای عمان 1088 متر بود.
نقشه مربوط به ایستگاههای نمونه برداری شده در گشت PEG1901
تصویری از تیم تحقیقاتی در گشت PGE1901
مطالعات تعیین شده
کلیه نمونه برداری و اندازه گیر ها در گشت حاضر، به منظور انجام مطالعات در کلیه گرایش های علوم اقیانوسی انجام یافته است.
این مطالعات عبارتند از:
- مطالعات فیزیک دریا (اندازه گیری CTD)
- مطالعات شیمی دریا (نمونه برداری آب با دستگاه روزت و رسوب سطحی)
- مطالعات زیست شناسی دریا (شناورزی و بستر زی)
- مطالعات زمین شناسی دریا (نمونه برداری رسوبات سطحی و مغزه از بستر)
- مطالعات هواشناسی دریا (ثبت داده های هواشناسی با دستگاه اتوماتیک)
- مطالعات اقیانوس شناسی ماهواره ای (اندازه گیری سشی دیسک، دمای سطحی آب)
تجهیزات اندازه گیری و نمونه برداری
با توجه به مطالعات تعیین شده برای گشت تحقیقاتی فوق، از تجهیزات زیر برای اندازه گیری و نمونه برداری استفاده شد.
تصویری از تجهیزات به کار برده شده در گشت PGE1901
داده های گشت PGE1901
در گشت دریایی PGE1901، نمونه برداری آب و رسوب، اندازه گیری های CTD، SST و سشی دیسک انجام گردید. این داده ها پس از اتمام گشت توسط محققین مربوطه، مورد تحلیل و بررسی قرار خواهند گرفت.
اندازه گیری های CTD
برای اندازه گیری پارامترهای فیزیکو شیمی آب دریا از یک دستگاه CTD مدل Ocean seven 316 استفاده گردید. دستگاه فوق پس از آماده سازی و کالیبره، درون دستگاه روزت قرار داده شد تا همزمان با برداشت نمونه های آب اطلاعات CTD هم ثبت گردد.
در گشت دریایی PGE1901 برداشت اطلاعات در بازه زمانی 1 ثانیه انجام و اطلاعات در تمامی ایستگاه ها از سطح تا لایه نزدیک بستر برداشت گردید. بیشترین عمق اندازه گیری شده در این گشت، مربوط به ایستگاه T9S5 در دریای عمان با عمق 1088 متراست.
اندازه گیری سشی دیسک و دمای سطحی آب
برای اندازه گیری شفافیت آب از یک عدد سشی دیسک سیاه و سفید به قطر30 سانتی متر استفاده شد. هم چنین دمای سطحی آب با استفاده از یک دماسنج لیزری در تمامی ایستگاه ها اندازه گیری و ثبت شد(شکل زیر).
تصاویری از اندازه گیری سشی دیسک و دمای سطحی آب
نمونه برداری های آب
برای نمونه برداری آب از دستگاه نمونه بردار چندتایی آب (روزت) مجهز به 12 بطری با ظرفیت 1.7 لیتری استفاده شد. هم چنین برای عمق های لایه سطحی از یک عدد بطری نیسکین 10 لیتری نیز استفاده گردید. نمونه برداری آب در هر ایستگاه با تنظیم دستگاه روزت برای عمق های مختلف انجام شد. نمونه های آب پس از برداشت به اندازه معین در ظروف مخصوص جمع آوری و با روش های استاندارد از پیش تعیین شده تثبیت شدند. نمونه های آب به منظور انجام مطالعات زیر جمع آوری شدند:
- اندازه گیری های On-Board پارامترهای آب با مولتی پروب
- تعیین مواد مغذی محلول
- تعیین غلظت نیتروژن و فسفر کل
- تعیین غلظت کلروفیل
- تعیین قلیاییت کل (آلکالینیتی)
- تعیین ذرات معلق
- تعیین فسفات نزدیک بستر
تعیین فیتوپلانکتون
تصاویری از نمونه برداریهای آب
نمونه برداری زئوپلانکتون
برای نمونه برداری زئوپلانکتون از تور کلوزینگ (به صورت دوقلو) با مش 300 میکرون استفاده گردید (شکل زیر). نمونه برداری در هر ایستگاه با 2 تکرار در ستونهای عمودی متفاوت انجام شد.
تصاویری از عملیات نمونه برداری زئوپلانکتون با تور کلوزینگ
نمونه برداریهای رسوب
در گشت دریایی حاضر، برای نمونه برداری رسوب از لایه سطحی بستر، مغزه رسوب و رسوب دست نخورده به ترتیب از دستگاههای Box Corer, Gravity Corer, Grab استفاده شد (شکل زیر). کشور آلمان و دستگاه Box Corer ساخت شرکت KC کشور دانمارک میباشند.
تصاویری از تجهیزات نمونه بردار رسوب
نمونه های رسوب به منظور انجام مطالعات زیر برداشت شدند:
- ارزیابی میکرو پلاستیک ها، (رسوب سطحی)
- تعیین دانه بندی و جنس رسوبات بستر، (رسوب سطحی)
- مطالعات مایوفون ها و ماکروفون ها Meiofauna & MacroFauna، (رسوب سطحی)
- اندازه گیری هیدروکربن های نفتی و PCBs، (رسوب سطحی)
- اندازه گیری فلزات سنگین، (رسوب سطحی)
- تعیین منشاء رسوبی، (مغزه رسوب)
- شناسایی رخدادهای دیرینه، (مغزه رسوب)
- شناسایی مخاطرات زمین شناسی و زمین لغزه های زیر دریایی، (مغزه رسوب)
- گونه شناسی فسفر در مغزه های رسوبی تا عمق 20 سانتی متر
- مطالعه فرامینیفرا در رسوبات سطحی
تصاویری از مراحل نمونه برداری رسوب برای مطالعات فسفر
تصاویری از مراحل نمونه برداری ماکروفونها (بنتوز)