گشت اقیانوس شناسی کاوشگر خلیج فارس (محدوده آب های خلیج فارس آبان 1398) PGE1902
ششمین گشت تحقیقاتی کاوشگر خلیج فارس در راستای برنامه کلان "پایش اقیانوس شناسی خلیج فارس و دریای عمان" پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، با شناور کاوشگر خلیج فارس در محدوده آب های خلیج فارس در آبان ماه سال جاری انجام گردید.
گشت دریایی PGE1902 پس از آماده سازی تجهیزات در صبح روز دوشنبه مورخ 98/08/20 اسکله بوشهر را به سمت اولین ایستگاه اندازه گیری ترک نمود. اندازه گیری از اولین ایستگاه (T1S1) در روبروی دیلم در تاریخ 98/08/20 شروع، و پس از طی 5 روز، آخرین اندازه گیری در ایستگاه T0S4 در نزدیکی جزیره لاوان در مورخ 98/08/24 انجام گردید. سپس شناور در بعداز ظهر همان روز برای تصویربرداری هوایی با استفاده از پهباد، در نزدیکی جزیره شیدور لنگر و توقف نمود، صبح روز شنبه مورخ 98/08/25 شناور جزیره شیدور را ترک و در اسکله جزیره کیش پهلوگیری کرد. مسیر حرکت شناور در شکل زیر نشان داده شده است.
نقشه مربوط به مسیر حرکت شناور در گشت دریایی PGE1902
چارت تشکیلاتی گشت
براساس تخصص محققین تیم تحقیقاتی حاضر در گشت، چارت تشکیلاتی گروه های کاری در گشت دریایی PGE1902 به صورت زیر تعیین گردید.
چارت تشکیلاتی گشت دریایی
در طول گشت دریایی PGE1902 در مجموع از 11 ایستگاه، اندازه گیری و نمونه برداری ها انجام گردید.
نقشه مربوط به ایستگاههای نمونه برداری شده در گشت PGE1902
تصویری از تیم تحقیقاتی در گشت PGE1902
مطالعات تعیین شده
کلیه نمونه برداری و اندازه گیر ها در گشت حاضر، به منظور انجام مطالعات در کلیه گرایش های علوم اقیانوسی انجام یافته است. این مطالعات عبارتند از:
- مطالعات فیزیک دریا (اندازه گیری CTD)
- مطالعات شیمی دریا (نمونه برداری آب با دستگاه روزت و رسوب سطحی)
- مطالعات بیولوژی دریا (زوپلانکتون، نیستون و ... )
- مطالعات زمین شناسی دریا (نمونه برداری رسوبات سطحی و مغزه از بستر، اندازه گیری SBP)
- مطالعات هواشناسی دریا (ثبت داده های هواشناسی با دستگاه اتوماتیک)
- مطالعات اقیانوس شناسی ماهواره ای(اندازه گیری سشی دیسک، دمای سطحی آب
تجهیزات اندازه گیری و نمونه برداری
با توجه به مطالعات تعیین شده برای گشت تحقیقاتی فوق، از تجهیزات زیر برای اندازه گیری و نمونه برداری استفاده شد.
تصویری از تجهیزات به کار برده شده در گشتPGE1902
داده های گشت PGE1902
در گشت دریایی PGE1902، نمونه برداری آب و رسوب، اندازه گیری های CTD، SST و سشی دیسک انجام گردید. این داده ها پس از اتمام گشت توسط محققین مربوطه، مورد تحلیل و بررسی قرار خواهند گرفت.
اندازه گیری های CTD
برای اندازه¬گیری پارامترهای فیزیکو شیمی آب دریا از یک دستگاه CTD مدل Ocean seven 316 استفاده گردید. دستگاه فوق پس از آماده سازی و کالیبره، درون دستگاه روزت قرار داده شد تا همزمان با برداشت نمونه های آب اطلاعات CTD هم ثبت گردد.
در گشت دریایی PGE1902 برداشت اطلاعات در بازه زمانی 1 ثانیه انجام و اطلاعات در تمامی ایستگاه ها از سطح تا لایه نزدیک بستر برداشت گردید.
اندازه گیری سشی دیسک و دمای سطحی آب
برای اندازه گیری شفافیت آب از یک عدد سشی دیسک سیاه و سفید به قطر30 سانتی متر استفاده شد (شکل زیر). با توجه به زمان رسیدن شناور به ایستگاه در ساعات متفاوت روز و شرایط دریا، فقط از 4 ایستگاه در شرایط مناسب اندازه گیری انجام گردید. برای اندازه گیری دمای سطحی آب از دماسنج لیزری استفاده گردید. اندازه گیری در هر ایستگاه چند دفعه انجام و سپس میانگین آنها در فرم های مربوطه ثبت شد.
تصاویری از اندازه گیری سشی دیسک و دمای سطحی آب
نمونه برداری های آب
برای نمونه برداری آب از دستگاه نمونه بردار چندتایی آب (روزت) مجهز به 12 بطری با ظرفیت 1.7 لیتری استفاده شد. هم چنین برای عمق های لایه سطحی از یک عدد بطری نیسکین 10 لیتری نیز استفاده گردید. نمونه برداری آب در هر ایستگاه با تنظیم دستگاه روزت برای عمق های مختلف انجام شد.
در تمامی ایستگاه های نمونه برداری شده، بلافاصله پس از جمع آوری آب از دستگاه روزت و بطری نیسکین، پارامترهای دما، شوری، اکسیژن محلول و pH با استفاده از دستگاه مولتی پروب Hach در روی عرشه و آزمایشگاه شناور اندازه گیری و در Log Sheet های مربوطه ثبت شدند.
برای مطالعات تعیین شده، انواع نمونه های آب (اعماق مختلف) پس از برداشت به اندازه معین در ظروف مخصوص جمع آوری و در صورت نیاز مطابق دستورالعمل گشت، با محلول های متناسب فیکس و در محیط مناسب نگهداری شدند نمونه های آب پس از برداشت به اندازه معین در ظروف مخصوص جمع آوری و با روش های استاندارد از پیش تعیین شده تثبیت شدند.
تصاویری از نمونه برداریهای آب
نمونه برداری زئوپلانکتون
برای نمونه برداری زئوپلانکتون از تور کلوزینگ (به صورت دوقلو) با مش 300 میکرون استفاده گردید (شکل زیر). نمونه برداری در هر ایستگاه با 2 تکرار در ستون های عمودی متفاوت انجام شد.
تصاویری از عملیات نمونه برداری زئوپلانکتون با تور کلوزینگ
نمونه برداری نیستون
برای نمونه برداری نیستون از تور با مش 300 میکرون استفاده گردید (شکل زیر). پس از اتمام نمونه برداری در هر ایستگاه، شناور با سرعت کمتر از 3 نات با زاویه ای در حدود 30 درجه حرکت کرده و تور نیستون از کنار به سطح آب فرستاده می شد. بعد از نیم ساعت تور به بالا آمده و پس از شستشو، نمونه ها جمع آوری می شد.
تصاویری از عملیات نمونه برداری نیستون
نمونه برداری های رسوب
در گشت دریایی حاضر، برای نمونه برداری رسوب از لایه سطحی بستر، مغزه رسوب و رسوب دست نخورده به ترتیب از دستگاه های Grab، Gravity Corer و Box Corer استفاده شد (شکل زیر). دستگاه های Grab و Core ساخت شرکت Hydro-Bios کشور آلمان و دستگاه Box Corer ساخت شرکت KC کشور دانمارک می باشند.
تصاویری از تجهیزات نمونه بردار رسوب
نمونه های رسوب به منظور انجام مطالعات زیر برداشت شدند:
- MacroFauna
- Meiofauna
- فلزات سنگین
- هیدروکربن های نفتی
- تعیین دانه بندی و جنس رسوبات
- گونه شناسی فسفر
- مغزه رسوب
اندازه گیری SBP
برای مشخص نمودن لایه بندی زیر بستر، از دستگاه نیم رخ بردار زیر بستر (Sub Bottom Profiler) مدل SUBPRO 1210 ساخت شرکت جنرال آکوستیک کشور آلمان استفاده شد. در این گشت، عملیات SBP در یک مسیر در امتداد ترانسکت عمودی T4 از T4S1 تا T4S4 انجام گردید. در زمان اندازه گیری، شناور روی مسیری مستقیم با سرعتی در حدود 3 نات حرکت می کرد.
تصاویری از اتاق کنترل دستگاه SBP
نقشه مربوط به مسیر اندازه گیریSBP در گشت PGE1902
تحویل نمونه های گشت
نمونه های جمع آوری شده در گشت PGE1902 پس از تخلیه از شناور، جهت آنالیز و مطالعات آزمایشگاهی به آزمایشگاه¬های مربوطه انتقال داده شدند. هنگام تحویل نمونه ها به مجریان مربوطه، صورتجلسه تحویل به همراه اطلاعات نمونه تنظیم شد.
نمونه صورتجلسه تحویل نمونه برای نمونه های Alkanity