گشت اقیانوس شناسی کاوشگرخلیج فارس (محدوده آبهای خلیج فارس و دریای عمان، زمستان 1400) PGE2201
براساس تعهدات مندرج در قرارداد منعقد شده بین پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی (بعنوان مجری) و صندوق ملی محیط زیست (بعنوان کارفرما) تحت عنوان: پایش ساحلی و فراساحلی خلیج فارس و دریای عمان، به شماره قرارداد 1020571/9310/ص م در تاریخ 1399/12/21، دومین گشت با عنوان " گشت اقیانوس شناسی خلیج فارس و دریای عمان (گشت زمستانه) " با کد PGE2201 مطابق شرح خدمات تعیین شده، در زمستان 1400 با حضور 16 نفر از محققین پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی برنامه ریزی و انجام گردید.
تصاویری از تیم تحقیقاتی گشتPGE2201
چارت تشکیلاتی گشت
براساس تخصص محققین تیم تحقیقاتی حاضر در گشت، چارت تشکیلاتی گروه های کاری در گشت دریایی PGE2201 به صورت زیر تعیین گردید.
تجهیزات اندازه گیری و نمونه برداری
با توجه به مطالعات تعیین شده در گشت دریایی حاضر، از تجهیزات زیر برای اندازه گیری و نمونه برداری استفاده شد.
تصویری از تجهیزات به کار برده شده در گشت PGE2201
ایستگاه های نمونه برداری شده
با آغاز گشت در تاریخ 1400/10/21 از بندر بوشهر، با توجه به شرایط جوی و دریایی حاکم در محدوده عملیاتی و مدیریت زمان، عملیات اندازه گیری و نمونه برداری ها طی 2 مرحله (Leg1 و Leg2)، از 86 ایستگاه از اولین ایستگاه T2S1 در شمالی ترین نقطه در خلیج فارس (1400/10/22) تا آخرین ایستگاه (T11S1) در نزدیکی چابهار (1400/11/23) در دریای عمان، با موفقیت انجام گردید.
نقشه مربوط به ایستگاههای نمونه برداری شده در گشت PGE2201
leg1: از تاریخ 21ام دی تا 6ام بهمنماه، بوشهر تا بندرعباس (46 ایستگاه)
leg2: از تاریخ 19 تا 23ام بهمنماه، بندرعباس تا چابهار (40 ایستگاه)
تصاویری از کالیبره کردن دستگاههای CTDاستفاده شده در گشتPGE2201 و قرارگیری CTD میان دستگاه روزت
اندازه گیری دمای سطحی آب
برای اندازه گیری دمای سطحی آب از یک دستگاه ترمومتر لیزری استفاده شد (شکل زیر). در گشت حاضر، دمای سطحی آب در 81 ایستگاه اندازه گیری شد.
تصاویری از اندازه گیری و ثبت دمای سطحی آب
اندازه گیری عمق سشی
برای اندازه گیری شفافیت آب از یک عدد سشی دیسک سیاه و سفید به قطر30 سانتی متر استفاده شد (شکل زیر). با توجه به زمان رسیدن شناور به ایستگاه در ساعات متفاوت روز و شرایط دریا، فقط در 41 ایستگاه اندازه گیری انجام شد.
تصاویری از اندازه گیری سشی دیسک
نمونه برداری های آب
برای نمونه برداری آب در ستون آب از دستگاه نمونه بردار چندتایی آب (روزت) مجهز به 12 بطری با ظرفیت 10 لیتری استفاده شد. هم چنین برای برداشت نمونه آب از لایه سطحی، از یک عدد بطری نیسکین 10 لیتری و سطل نمونه بردار آب نیز استفاده گردید (شکل زیر). با توجه به عمق هر ایستگاه، نمونه برداری آب با دستگاه روزت در لایه های 1، 10، 25، 50، 75، 100، 200، 300، 400، 500، 600، 800، 1000 و لایه نزدیک بستر انجام شد.
تصاویری از مراحل نمونه برداری و اندازه گیری On-Board وپارامترPHدر آزمایشگاه شیمی شناور
جدول 1. نوع نمونه های آب جمع آوری شده در گشت PGE2201جهت مطالعات تعیین شده
ردیف | نوع نمونه | کار آزمایشگاهی | تعداد | تعداد | نوع ظرف | ظرفیت | تثبیت | شرایط |
1 | مواد مغذی (Nut.) | فیلتراسیون | 55 | 621 | پلاستیکی شفاف | 125 mL | -- | فریزر |
2 | آمونیاک نیتروژن/فسفر (NP) | -- | 55 | 621 | پلاستیکی شفاف | 125 mL | -- | فریزر |
3 | کلروفیل آ (Chl-a) | فیلتراسیون | 55 | 238 | شیشهای کدر (پنیسیلین) | - | -- | فریزر |
4 | آلکالینیتی (AT) | تثبیت و آببندی | 55 | 261 | شیشهای درب آبی | 500 mL | کلرید جیوه | خنک-تاریک |
5 | فیتوپلانکتون (Phyto) | تثبیت | 52 | 120 | پلاستیکی کدر (سفید) | 1 Lit | لوگول اسیدی | خنک-تاریک |
6 | ذرات معلق، SPM-GFF | فیلتراسیون | 34 | 90 | کاغذ پتریدیش | - | - | یخچال |
7 | ذرات معلق، SPM-PC | فیلتراسیون | 34 | 90 | کاغذ پتریدیش | - | - | یخچال |
8 | هیدروکربنهای نفتی، TPHs |
| 37 | 68 | شیشهای کهربایی | 1 Lit |
| یخچال |
9 | فلزات سنگین HMs | تثبیت | 37 | 71 | پلی اتیلن | 1 Lit | اسید نیتریک خالص | یخچال |
10 | کربن آلی کل، TOC | تثبیت | 54 | 259 | شیشهای درب آبی | 100 mL | اسید سولفوریک | یخچال |
| سموم کلردار، OCPs |
| 37 | 68 | شیشهای کهربایی | 1 Lit |
| یخچال |
11 | pH یون هیدروژن کل، pHt | On-board | 55 | 207 | -- | -- | -- | -- |
12 | اکسیژن محلول، (DO) | On-board |
| 48 | -- | -- | -- | -- |
نمونه برداری زئوپلانکتون و نوستون
برای نمونه برداری زئوپلانکتون در ستون آب از تور کلوزینگ (به صورت دوقلو) با مش 300 میکرون و مطالعات زیست شناسی از نمونه بردار نوستون با مش 300 میکرون استفاده گردید.
تصاویری از نمونه برداری زئوپلانکتون
تصاویری از نمونه برداری نوستون
نمونه برداری های رسوب
در گشت دریایی حاضر، برای نمونه برداری رسوب از لایه سطحی بستر، مغزه رسوب و رسوب دست نخورده به ترتیب از دستگاه های Grab و Gravity Corer وBox Core استفاده شد (شکل زیر).
تصاویری از تجهیزات نمونه بردار رسوب
جدول 2. نوع نمونه های رسوب جمع آوری شده در گشت PGE2201جهت مطالعات تعیین شده
ردیف | نوع نمونه | دستگاه نمونهبردار | تعداد | تعداد | نوع ظرف | ظرفیت | تثبیت | شرایط |
1 | Macro Fauna | Box Corer | 64 | 158 | دبه پلاستیکی | 500 mL | الکل | خنک-تاریک |
2 | PAHs, PCBs | Box Corer | 20 | 60 | آلومینیومی | 250 g | -- | فریزر |
3 | HMs | Box Corer | 20 | 60 | ظرف پلاستیکی | 250 g | -- | فریزر |
4 | MPS | Box Corer | 20 | 20 | ظرف پلاستیکی | 500 g | -- | فریزر |
5 | TN-TP | Box Corer | 54 | 54 | ظرف پلاستیکی | 250 g | -- | فریزر |
6 | TOM | Box Corer | 77 | 91 | ظرف پلاستیکی | 250 g | -- | یخچال |
7 | CaCO3 | Box Corer | 77 | 91 | ظرف پلاستیکی | 250 g | -- | یخچال |
8 | Micro Mullusk | Box Corer | 65 | 208 | ظرف پلاستیکی | 250 g | الکل، فرمالین، رزبنگال | خنک-تاریک |
9 | Grain size | Box Corer | 77 | 91 | ظرف پلاستیکی | 250 g | -- | یخچال |
10 | Core Sample | Gravity Core | 14 | 14 | لوله پولیکا | -- | -- | ˚C 4 |
مشاهده پستانداران دریایی
در طول ناوبری شناور و ایستگاه ها، مشاهده پستانداران دریایی توسط فرد منتخب به صورت چشمی و مسلح (دوربین دو چشمی) در طول روز انجام می گردید. پس از مشاهده و رؤیت پستاندارن، اطلاعات مکانی، زمان و تخمین تعداد آن ها در برگه های Log sheet مخصوص ثبت می گردید (جدول زیر). هم چنین پس از مشاهده، عملیات تصویربرداری نیز انجام می شد.
تصاویری از عملیات دیده بانی و تصویربرداری انجام شده از دولفینها در گشت دریایی PGE2201
نقشه موقعیت مشاهدات انجام شده(دایره های آبی رنگ) از پستانداران دریایی در گشت دریایی PGE2201
ثبت اطلاعات هواشناسی
در طول گشت، اطلاعات هواشناسی توسط دستگاه اتوماتیک هواشناسی که بر روی دکل پل فرماندهی شناور نصب شده است، پارامترهای ثبت شده توسط دستگاه اتوماتیک هواشناسی عبارتند از: سرعت و جهت باد، دما، فشار هوا و رطوبت نسبی.
تصاویری از دستگاه اتوماتیک هواشناسی
تحویل نمونه های گشت
نمونه های جمع آوری شده در گشت حاضر پس از تخلیه از شناور، جهت آنالیز و مطالعات آزمایشگاهی به آزمایشگاه های مستقر در تهران، بندرعباس، بوشهر و چابهار انتقال داده شدند. شایان ذکر است که کلیه اطلاعات مربوط به انتقال و تحویل نمونه ها از شناور تا آزمایشگاه مقصد، در فرم های مخصوص ثبت می گردید (شکل زیر).
تصویری از نمونه فرم مربوط به انتقال وتحویل نمونه های گشت PGE2201